Görsel Sanatların Kuramsal Gelişimi

“Görsel Sanatların Kuramsal Gelişimi” isimli kitap uygulamadan kurama, kuramdan da uygulamaya yönelen filozof, sanat filozofu, sanatçı, vb tarafından ele alınmış sanatın tarihine yön veren başlık ve metinlere yer veriyor. Özkan Eroğlu’nun sanat tarihi ve sanat felsefesi konusundaki uzun süreli sürdürdüğü çalışmalarının vardığı en ileri aşama olarak kitap, yazarın Plastik Filozofi kuramını tamamlayan, zamanın zihni bağlamında bir yapının uygulamadan kurama dile getirilmesidir. Kuram ve uygulama açısından ele alınan metinlerin zenginliği, zamanın ötesinde, yaratıcı sanatın oluşmasına neden olan düşünceler sunar. Sanat tarihsel çizginin kuram boyutuyla, kapsamlı bir şekilde ele alındığı ve sanat filozofik göz ile okuyucuya aktarılan kitap, Türkiye’de bir ilk çalışma olma özelliğine sahip olmasıyla önem taşıyor.

Geçmişte Türkiye’de sanat tarihi çalışmalarına bilimsel ve idealist katkılarıyla yön veren sanat tarihçi ve eleştirmenlerin görüşlerine de yer verilen kitapta, geçmişin büyük bir birikimini içine almasıyla ve okuyucuya öznel bir çalışma alanı işaret etmesiyle arkasından gelecek çalışmalara da kaynaklık edeceği düşünülebilir. Kitap, parçadan bütüne sanatın tarih boyunca tanık olduğu estetik gelişimi ve aynı zamanda sanatın görünenin ötesindeki anlam boyutunun somuttan, soyuta doğru nasıl bir felsefe ile evrildiğini eserler ve olgular temelinde izlemektedir.

“Sanat Entelektüeli” ve “Sanatta Göz” özelliklerinin kişide kendine yer bulması için geçmesi gereken Rönesans, Barok, Romantizm gibi olgu ve olaylara anlatımcı bir yaklaşım yerine, kuramsal ve sanatı dönüştüren boyutuyla yer verilmektedir. Doğulu olmalarıyla bizden bir kültürü sanat kuramsal anlamda inşa eden Mimar Sinan, Mehmet Siyahkalem, Matrakçı Nasuh, Nakkaş Osman, Levni gibi sanatçıları, yaratıcı sanatçı parantezinde derinlemesine irdeleyerek evrensel sanat sahnesine taşıyan metinler, kitabın ayırıcı taraflarından birini oluşturmaktadır.

Sanatın tarihindeki kurama dönük tüm zihinsel çabaların ve dışavurumun bir toplamı olarak Görsel Sanatların Kuramsal Gelişimi, tek tek incelendiğinde her noktasında okuyucuya bir bakış sunmayı hedefleyen yapısıyla derin düşüncenin kapısını aralamaktadır. Özkan Eroğlu’nun yıllardır değindiği ve tezlerini analojik bağlantılar ve tarihsel gerekçeleriyle birlikte sunduğu gibi ülkemizdeki sanat gelişimi kuramsal ve uygulama boyutundaki eksiklerden dolayı gelişememektedir. Türkçeye bir ilk olarak kazandırılan bu kapsamlı kitap, bu durumu tersine çevirmeye dönük bir çaba içinde olmanın yanı sıra sanat yapıtlarının arasında kendi izini bulmak isteyen okurlar için de sonsuz faydalar sağlayabilecek tüm zamanlara seslenen zamansız bir yapıt…

Evrim Sekmen Becan

(Tanıtım Bülteninden)