Mezopotamya Kaynaklarında Dilmun: Diplomasi Ticaret ve Mitoloji

Günümüzde Bahreyn olarak bilinen ada üzerinde varlık göstermiş olan Dilmun, güvenli kıyıları ve zengin tatlı su kaynakları sayesinde Basra kıyılarının en önemli aktarım merkezi olmayı başarmış, bu sayede Mezopotamya’nın Ur kentinden gelen tüccarlara sattığı değerli mallar sayesinde uzunca bir süre Basra ticaretinde önemli bir rol oynamıştır. Mezopotamyalı krallar, yazıtlarında Dilmun’un gemilerinin kendi limanlarına yanaşması ve taşıdıkları malları kendilerine getirmesi ile övülmüş, zaman zaman Dilmun’u fethettiklerinden bahsetmişlerdir. 

 

Mezopotamya mitlerinde Dilmun, Tufan kahramanı Ziusudra/Utanapişti’nin ölümsüzlüğü kazandıktan sonra tanrılar tarafından yerleştirildiği ada olarak karşımıza çıkar. Gılgamış, ölümsüzlüğün sırrını ararken Utanapişti’ye ulaşmak için zorlu yolculuklarla buraya gelir. Sümerlerin daima insanlardan yana olan tanrısı Enki bu adayı en başından yaratır, dillere destan tatlı sularını ve hurma ağaçlarını buraya bağışlar. Sümerlerin aydınlık ve saf bir yer olarak bahsettiği, doğal güzellikleri ve zengin kaynakları ile hayranlık duyduğu bu ada, günümüz insanlarının burayı "Sümer Cenneti” olarak isimlendirmesine neden olmuştur.

 

Elinizde tuttuğunuz bu çalışma, Dilmun’un Mezopotamya ile olan ticari ve siyasi ilişkileri ile Mezopotamya mitolojisindeki yerini çivi yazılı metinlere ve arkeolojik kaynaklara daynarak anlatmayı amaçlamaktadır. Mezopotamya medeniyetinin oluşmasında önemli yeri olan kaynakların buraya erişim süreci, Basra Körfezi boyunca yürütülen deniz ticaretinde ve Mezopotamyalıların inanç dünyasında Dilmun’un yeri gibi konular çalışmanın odak noktalarını oluşturmaktadır.